Δρ. Κωνσταντίνος Φ. Πεταλάς

Το «πρόσωπο» της αλλεργικής ρινίτιδας φαίνεται να αλλάζει στις ημέρες μας. Η αλλεργική ρινίτιδα σήμερα είναι πιο συχνή αλλά και πιο σοβαρή.

Είναι ένα επιδημιολογικό φαινόμενο που αφορά σε όλες τις αλλεργίες αφού επηρεάζουν γενικά περισσότερο από το 50% των Ευρωπαίων πολιτών. Το οικονομικό κόστος της αλλεργίας στην Ευρώπη αποτιμάται σε περισσότερο από 100 δις ευρώ/έτος. Από την άλλη πλευρά και τα χαρακτηριστικά σοβαρότητας των αλλεργιών επιδεινώνονται. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα ποσοστά αναφυλαξίας (που στην πιο ακραία του έκδοση οδηγεί στο αλλεργικό σοκ) έχουν επταπλασιασθεί τα τελευταία έτη.

 Στο σημείο αυτό, κρίνω σκόπιμο και βλέποντας καθημερινά αυτή την παρανόηση, ότι όταν λέμε αναφυλαξία εννοούμε μια συστηματική αλλεργική αντίδραση σοβαρή ή δυνητικά σοβαρή ακόμα και για τη ζωή του ασθενούς. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν συνάνθρωποι μας που θεωρούν ότι αναφυλαξία είναι η εμφάνιση μικρών ακίνδυνων εξανθημάτων («σπυράκια»).

Προμετωπίδα όλων των αλλεργιών δεν θα μπορούσε να είναι άλλο νόσημα από την αλλεργική ρινίτιδα που φαίνεται να φτάνει σε ποσοστά 20-25% στη Δυτική Ευρώπη: Ισπανία 21,5%, Γερμανία 20,6%, Ιταλία 17%, Γαλλία 24,5%, Βέλγιο 28,5%, Αγγλία 26%. Στην Ελλάδα και σύμφωνα με μελέτες που έχουμε κάνει στο Νοσοκομείο στο οποίο εργάζομαι (251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας) τα ποσοστά κυμαίνονται μεταξύ 19 και 23% ανεξαρτήτως φύλου. Πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η πτώση των ποσοστών δεν είναι σημαντική με την αύξηση της ηλικίας που σημαίνει ότι η επικρατούσα άποψη ότι οι αλλεργίες αφορούν τους νέους ανθρώπους μόνο είναι άλλος ένας «αστικός μύθος».

Ένα πιο καινούργιο στοιχείο το οποίο όμως προκύπτει από τις μελέτες και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι ότι η πλειοψηφία των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζουν πιο σοβαρή νόσο. Το 67,2% των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα έχουν σοβαρή/μέτρια και το 42,5% επίμονη. Πολλοί ασθενείς έχουν μικτού τύπου ρινίτιδα, δηλαδή αλλεργική και μια δεύτερη χρόνια ρινίτιδα (πχ αγγειοκινιτική, ορμονική κτλ). Γενικά από τις μελέτες προκύπτει ότι το 43% της χρόνιας ρινίτιδας είναι αμιγώς αλλεργική, το 34% μικτή και το 23% μη αλλεργική.

Πολλοί ασθενείς ξεκινούν την αλλεργική τους πορεία ως μονοευαίσθητοι και εξελίσσονται σε πολυευαίσθητους. Μπορεί λοιπόν για παράδειγμα ένας ασθενής να έχει σε ηλικία 18 ετών αλλεργία μόνο στο περδικάκι και  μετά από 10 χρόνια να έχει αλλεργία και στα ακάρεα και στα αγρωστώδη και στην ελιά.

Σχεδόν οι μισοί ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα στις ΗΠΑ θεωρούν ότι δεν έχουν επαρκώς ελεγχόμενα συμπτώματα ρινίτιδας. Τα κυριότερα και πιο συχνά συμπτώματα που δεν ελέγχονται είναι η συμφόρηση (μπούκωμα), η οπισθορινική έκκριση, οι πταρμοί, η καταρροή και ο κνησμός.

Η αλλεργική ρινίτιδα επηρεάζει βάναυσα την ποιότητα ζωής: σύμφωνα με ερωτηματολόγια και κατά σειρά συχνότητας  τις εξωοικιακές δραστηριότητες, την εργασία, τον ύπνο, τις εξόδους, την άσκηση, την κοινωνική ζωή, τις διακοπές, τις ενδοοικιακές δραστηριότητες, τη χρήση μέσω μαζικής μεταφοράς.

Το μέγεθος του προβλήματος δεν φαίνεται να γίνεται το ίδιο κατανοητό από λους, Σύμφωνα με τις μελέτες οι ασθενείς θεωρούν το πρόβλημα τους πολύ πιο σοβαρό από τους ιατρούς, τους νοσηλευτές και τους φορείς πρωτοβάθμιας υγείας.

Οι παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται με αυτή την ποσοτική και ποιοτική αλλαγή στο πεδίο της αλλεργικής ρινίτιδας είναι γενετικοί, περιβαλλοντικοί (φορτίο αλλεργιογόνων, ρύποι, κάπνισμα, επαγγελματικοί παράγοντες), ορμονικοί παράγοντες, νευροφλεγμονώδεις, αντιστάσεως στις συντηρητικές θεραπείες και άγνωστοι. Σίγουρα η κλιματική αλλαγή παίζει ρόλο, η μόλυνση του περιβάλλοντος ενισχύει πολύ τη διεισδυτικότητα των αεροαλλεργιογόνων (γύρεων, ακάρεων, μυκήτων, επιθηλίων). Επίσης ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφερόμαστε από άποψη υγιεινής, τα πολλά εμβόλια, τα πολλά αντιβιοτικά τροποποιούν πολύ το μικροβίωμα μας (τους μικροοργανισμούς καλούς ή κακούς που αποτελούν συγκατοίκους μας στο ίδιο μας το σώμα)  και την συμπεριφορά του ανοσοποιητικού με αποτέλεσμα τη στροφή προς τις αλλεργίες. Το γιν-γιανγκ ισχύει και εδώ, αλλιώς το λέγαμε από το 1986 θεωρεία της υγιεινής και πλέον σήμερα στη βιβλιογραφία μικροβίωμα. Κατά πολλούς μελετητές ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ένα σύνολο μικροβίων των οποίων η δυσβίωση οδηγεί σε πολλές νοσογόνους καταστάσεις. Είναι ένα καινούργιο κεφάλαιο της ιατρικής το οποίο μας επιφυλάσσει πολλές ερευνητικές εκπλήξεις στο μέλλον.Σε μελλοντικό άρθρο θα αναφερθώ διεξοδικά στο μικροβίωμα.