Δρ. Κωνσταντίνος Φ. Πεταλάς

Οι πιο χαρακτηριστικές «αλλεργίες» του καλοκαιριού σχετίζονται με την φωτοευαισθησία.

Η φωτοευαισθησία μπορεί να εκφρασθεί με διαφορετικούς τρόπους. Είναι δυνατόν το πρόβλημα να οφείλεται αποκλειστικά στην έκθεση στον ήλιο οπότε και είναι πρωτοπαθής ή να υπάρχει ήδη πρόβλημα και να επιδεινώνεται από τον ήλιο οπότε λέγεται δευτεροπαθής

Τα νοσήματα που σχετίζονται με την φωτοευαισθησία κατηγοριοποιούνται σε πέντε ομάδες: πρωτοπαθείς φωτοδερματίτιδες, εξωγενείς φωτοδερματίτιδες, φωτο- επιδεινούμενες δερματίτιδες, μεταβολικές φωτοδερματίτιδες και γενετικές φωτοδερματίτιδες.

Οι πρωτοπαθείς ή αυτοάνοσες φωτοδερματίτιδες είναι: πολύμορφο εκ φωτός ερύθημα, ακτινική κυτταρίτιδα, ακτινική κνήφη, ηλιακή κνίδωση, χρόνια ακτινική δερματίτιδα, εαρινό εξάνθημα των ώτων.

Οι εξωγενείς ή φάρμακο/χημειο επαγόμενες φωτοδερματίτιδες είναι: φαρμακοεξαρτώμενες: θειαζίδες, τετρακυκλίνες, μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη, φαινοθειαζίνες, βορικοναζόλη, κινίνες κα.

Φωτοδερματίτιδες εξ επαφής μέσω φωτοτοξικών χημικών όπως τα ψωραλένια στα φυτά, λαχανικά, φρούτα, αρώματα, αντιηλιακά, συντηρητικά.

Ψευδοπορφυρία λόγω φαρμάκων ή νεφρικής ανεπάρκειας.

Φωτοεπιδεινούμενες δερματίτιδες: Δερματικός ερυθηματώδης λύκος, Δερματομυοσίτιδα, σύνδρομο Sjogren, Νόσος Darier, Ροδόχρους νόσος, Μέλασμα (συνήθως), Πέμφιγα, Ατοπική δερματίτιδα, σμηγματορροική δερματίτις, ψωρίαση, πολύμορφο ερύθημα, μυκητιάσεις

Μεταβολικές φωτοδερματίτιδες όπως πορφυρίες

Οι αντιδράσεις φωτοευαισθησίας μπορούν να παρουσιασθούν σε άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών και όλων των φυλών. Διαφορετικοί τύποι φωτοευαισθησίας  μπορεί να είναι πιο συχνοί σε άλλες ηλικίες. Οι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες αλληλοεπιδρούν με αποτέλεσμα την φωτοευαισθησία.

Η φωτοευαισθησία είναι το αποτέλεσμα μιας μη φυσιολογικής αντίδρασης σε ένα στοιχείο του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος του ηλιακού φωτός και μιας αντιδραστικής ουσίας του δέρματος (chromophore). Οι ασθενείς μπορεί να είναι ευαίσθητοι σε ένα είδος συχνότητας του ηλιακού φωτός πχ υπεριώδη, UVA, UVB, ορατό φως. Η πιο συχνή φωτοευαισθησία είναι στη UVA. Η αντίδραση στο ορατό φως κυρίως κινητοποιεί πορφυρίες.

Η κλινική εικόνα εξαρτάται από την εκάστοτε φωτοδερματοπάθεια. Συνήθως εκφράζονται σε περιοχές που εκτίθενται στο φως συνήθως πρόσωπο, αυχένα, χέρια και σε κάποιες περιπτώσεις σε συγκεκριμένες περιοχές παρά την έκθεση και άλλων (πχ εαρινό εξάνθημα των ώτων). Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί το εκλυτικό αίτιο να είναι σε εσωτερικό χώρο (πχ λάμπες).

Οι φωτοδερματοπάθειες παρουσιάζονται ή επιδεινώνονται τη θερινή περίοδο αλλά μπορεί και να υπάρχουν όλο το έτος.

Χαρακτηριστικό είναι η αλλαγή χρώματος του στα σημεία μετάβασης από το γυμνό δέρμα σε αυτό που καλύπτει το ρολόι ή τα ρούχα. Επίσης η μη εμφάνιση στις περιοχές που καλύπτονται από βλεφαρίδες, στις αυλακώσεις του προσώπου και του τραχήλου, του τριχωτού της κεφαλής, στο δέρματος όπου σχηματίζεται σκιά από αυτιά, μύτη και γνάθο, ανάμεσα στα δάκτυλα.  

Οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται σε εργαστηριακό έλεγχο και ενδεχομένως πιο ειδικές εξετάσεις όπως photopatch και βιοψία.

Η ηλιοπροστασία προφανώς και αποτελεί κύριο τρόπο αντιμετώπισης. Επίσης σε περιπτώσεις υποκείμενου νοσήματος η θεραπευτική προσέγγιση του.

Η ηλιοπροστασία επιτυγχάνεται με την αποφυγή της απευθείας έκθεσης, με τη χρήση καπέλου,  κατάλληλων ρούχων, υπάρχουν ρούχα με ταμπέλες UPF (ultraviolet protection factor) που προσφέρουν επιπλέον προστασία για την υπεριώδη ακτινοβολία. Τα αντιηλιακά πρέπει να SPF 50 και πάνω και ανθιστάμενα στο νερό.